شبهه تحریف قرآن میرزای نورییکی از شبهاتی که از گذشته به قرآن وارد می‌گردیده و پیوسته مورد انکار و رد علما و محققین بزرگ اسلام بوده، شبهه تحریف قرآن است. فهرست مندرجات۲ - تألیفات ۳ - شاگردان ۴ - مسئله تحریف قرآن ۵ - دلایل عدم تحریف قرآن ۵.۱ - اولاً ۵.۲ - ثانیاً ۵.۳ - ثالثاً ۵.۴ - رابعاً ۶ - تألیف کتاب درباره تحریف قرآن ۷ - فصل الخطاب و دفع شبهه تحریف ۷.۱ - دلیل اول ۷.۲ - نقد ۷.۲.۱ - اول ۷.۲.۲ - دوم ۷.۲.۳ - سوم ۷.۲.۴ - چهارم ۷.۳ - دلیل دوم ۷.۴ - نقد ۷.۴.۱ - اول ۷.۴.۲ - دوم ۷.۵ - دلیل سوم ۷.۶ - نقد ۷.۶.۱ - اول ۷.۶.۲ - دوم ۷.۷ - دلیل چهارم ۷.۸ - نقد ۷.۸.۱ - اول ۷.۸.۲ - دوم ۸ - پانویس ۹ - منبع ۱ - نوری طبرسیآیت ا... حاج میرزا حسین بن محمدتقی بن میرزا محمدعلی نوری طبرسی (معروف به "محدث نوری") در هفده شوال ۱۲۵۴ هـ . ق در روستای "یالو" از توابع شهرستان "نور" در استان مازندران متولد شد و در سال ۱۳۲۰ هـ . ق (سن ۶۶ سالگی) دار فانی را وداع گفت. ۲ - تألیفاتوی دارای تألیفات فراوانی است که بیش‌تر آن‌ها به چاپ رسیده است و حتی چندین بار تجدید چاپ شده‌اند که برخی از آن‌ها، عبارت‌اند از؛ ـ مستدرک الوسائل و مستنبط المسائل؛ ـ النجم الثاقب فی احوال الامام الغائب؛ ـ فصل الخطاب فی تحریف الکتاب؛ ـ کشف الاستار عتن وجه الامام الغائب عن الابصار؛ ـ الفیض القدسی فی احوال العلامه المجلسی. [۱]
مدرس، محمدعلی، ریحانه الادب فی تراجم المعروفین بالکنیه واللقب، ج۳، ص ۳۸۹ ـ ۳۹۱، تبریز، چاپ‌خانه شفق، ۱۳۴۹ش، دوم.
۳ - شاگردانهمچنین ایشان شاگردان زیادی تربیت کردند؛ از جمله آن‌ها؛ ـ شیخ آقا بزرگ تهرانی؛ ـ حاج شیخ عباس قمی؛ ـ علامه شرف الدین؛ ـ عارف واصل، میرزا جوادآقا ملکی تبریزی؛ ـ شهید شیخ فضل الله نوری؛ ـ آیت ا... کاشف الغطاء؛ - آیت ا... بافقی. ۴ - مسئله تحریف قرآنیکی از ضروریات تاریخ این است که تقریباً در چهارده قرن پیش، پیغمبری به نام محمد (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) مبعوث شد و معجزه‌ای به نام قرآن آورد و نیز از مسلمات تاریخ است که قرآن موجود در این عصر همان قرآن است که حضرت (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) آوردند و تحریفی در آن رخ نداده است. ۵ - دلایل عدم تحریف قرآن۵.۱ - اولاًصراحت خود قرآن کریم است که در سوره فصلت آیات ۴۰ ـ ۴۲ و سوره حجر آیه ۹ می‌باشد. ۵.۲ - ثانیاًاخبار بسیاری از رسول اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) از طریق شیعه و سنی نقل شده که فرموده: «در هنگام بروز فتنه‌ها و برای حل مشکلات به قرآن مراجعه کنید». [۴]
طباطبایی، محمدحسین، المیزان فی تفسیر القرآن، ج۵، ص۱۵۵، محمدباقر موسوی، قم، انتشارات اسلامی.
[۵]
علامه مجلسی، عین الحیوة، ص۴۷۸.
۵.۳ - ثالثاًحدیث ثقلین به حد تواتر از شیعه و سنی نقل شده است. [۷]
مسند احمد بن حنبل، ج۳، ص۱۴.
۵.۴ - رابعاًاز نظر عقل، حکمت خداوند اقتضا می‌کند که پیامبران را برای هدایت بشر بفرستد و کتاب‌های آسمانی نیز چنین وظیفه‌ای را بر عهده دارند؛ یعنی با ابلاغ او امر و نواهی الهی، حجت را بر مردم تمام می‌کنند. حال اگر کسی تحریف را بپذیرد، حجیت قرآن را مخدوش ساخته و حیثیت هدایتگری آن را زیر سؤال برده است؛ چون قرآن حجت کامل بر مردم است که همه‌اش به مردم رسیده باشد. [۹]
جوادی آملی، عبدالله، نزاهت قرآن از تحریف، ص۴۳، قم، مرکز نشر اسراء، آذرماه ۱۳۸۴هـ . ش، دوم.
۶ - تألیف کتاب درباره تحریف قرآناما متأسفانه عده‌ای از محدثین شیعه و حشویه و جماعتی از محدثین اهل سنت عقیده دارند که قرآن کریم تحریف شده است؛ به این معنا که چیزی از آن افتاده و پاره‌ای الفاظ آن تغییر یافته و ترتیب آیات آن به هم خورده است؛ ولی تحریف به معنای زیاد شدن چیزی در آن فرضیه‌ای است که احدی از علمای اسلام بدان قائل نشده است. نخستین کسی که در این زمینه کتاب نوشت و مسئله تحریف قرآن را مطرح نمود، "سید نعمت الله جزایری" بود که در کتاب «منبع الحیاة» با ذکر دلایلی، درصدد اثبات تحریف قرآن برآمد؛ سپس (بعد از گذشت تقریباً دو قرن) "حاجی نوری" کتاب «فصل الخطاب» را نوشت و مجموعه روایاتی را در این زمینه عرضه داشت، که کتاب‌ها و رساله‌های فراوانی در رد آن نوشته شد که نخستین آن‌ها کتاب «کشف الارتیاب» نوشته معاصر وی "شیخ محمود" معروف به "معرب تهرانی" است. [۱۰]
معرفت، محمدهادی، علوم قرآنی، ص۴۶۵، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، بهار ۱۳۷۸ هـ . ش، اول.
۷ - فصل الخطاب و دفع شبهه تحریفکتاب «فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب الارباب» تألیف " محدث نوری " (که در تاریخ ۲۸ جمادی الثانی ۱۲۹۲ ق نوشته شده و در ۱۲ شوال ۱۲۹۸ق به چاپ رسید) دارای سه مقدمه و دوازده فصل و یک خاتمه است. در مقدمه نخست، روایات جمع و تألیف قرآن را که از نظر متن مختلف‌اند، یادآور می‌شود. در مقدمه دوم، انواع تحریف متصور در قرآن را بیان می‌دارد. در مقدمه سوم، گفتار بزرگان علمای شیعه را نقل می‌کند. در فصول دوازد‌گانه، دلایل را بیان می‌کند و در خاتمه کتاب، ادله منکرین تحریف را آورده و مناقشه نموده است. از آن‌جایی که مهم‌ترین عنوان کتاب، همان فصول دوازده‌گانه می‌باشد که در واقع دلایل اثباتی او را تشکیل می‌دهد، به مقتضای مقاله، چند دلیل او را بررسی و نقد می‌کنیم: ۷.۱ - دلیل اولیکی از شبهات تحریف، تشابه حوادث امم توحیدی است. طبق برخی روایات، حوادث امت اسلامی کاملاً منطبق با پیش‌آمدهای امت‌های گذشته است؛ به ویژه حوادث امت یهود و نصارا. از آن‌جا که آنان کتاب مقدس خود را تحریف کرده‌اند. تحریف قرآن نیز به دست شماری از مسلمانان تحقق یافته است. امام صادق (علیه‌السلام) از پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) چنین روایت کرده است: «کل ما کان فی الامم السالفة، فانه یکون فی هذه الامة مثله؛ خذ والنعل بالنعل والقذة بالقذة». نظیر تمام آن‌چه در امت‌های پیشین اتفاق افتاده، کامل و بدون کم و زیاد در این امت نیز اتفاق خواهدافتاد. "محدث نوری" به استناد این قسم از روایات گفته است: دلیل نخست آن‌که تحریف در کتاب‌های عهدین واقع شده است و ضرورت تشابه حوادث حال با گذشته، مستلزم تحقق تحریف در قرآن است. [۱۲]
معرفت، محمدهادی، صیانة القرآن من التحریف، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۲۸ق، سوم، ص۲۱۰.
[۱۳]
محدث نوری، فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب الارباب، ص۹۵.
۷.۲ - نقداستدلال به روایات مشابهت حوادث امت اسلامی با رخدادهای امت‌های پیشین، از جهات متعددی نقد‌پذیر است؛ زیرا؛ ۷.۲.۱ - اولبرخی معتقدند که این روایات اخبار آحادند، اگر این مدعا صحیح باشد، خبر واحد در مسائل اعتقادی نه علم‌آور است و نه عمل‌آور، و این به جهت اهمیت و حساسیت مسائل اعتقادی و کلامی می‌باشد. ۷.۲.۲ - دوماین روایات ناظر به حوادثی است که سال‌ها پس از ارتحال پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) تحقق می‌یابد و در حقیقت، بیان‌کننده ملاحم و فتنه‌های آینده است. ۷.۲.۳ - سوممراد از تشابه امم، در اصل کلی رفتارهای ناهنجار و مقاومت‌های ناروای آنان در مقابله با پیامبران است نه در جزئیات و خصوصیات مربوط به شرایط ویژه هر زمان. ۷.۲.۴ - چهارمتحریفی که در کتب عهدین صورت گرفته، در رابطه با ترجمه‌ها و تفسیرهای نابجاست و اساساً مفهوم تحریف ـ در لغت و در استعمال قرآنی ـ انحراف در تفسیر و کجی معناست نه به معنای تحریف لفظی که تغییر در نص عبارت اصل باشد. ۷.۳ - دلیل دوم"محدث نوری" در فصل دوم می‌گوید: یکی از دلایل تحریف قرآن کریم، عدم استناد جمع قرآن به معصوم (علیه‌السلام) است و از آن‌جا که نحوه جمع و تألیف قرآن که پس از پیامبر انجام گرفت، طبعاً مستلزم افتادگی برخی آیات کلمات یا جابه‌جایی آن‌ها می‌گردد. [۱۴]
معرفت، محمدهادی، صیانة القرآن من التحریف، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۲۸ق، سوم، ص۲۱۰.
[۱۵]
محدث نوری، فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب الارباب، ص۱۰۴ ـ ۹۶.
براساس روایات و تحلیل تاریخی درباره جمع‌آوری قرآن درمی‌یابیم که جمع قرآن با درخواست خلفا و به دست افرادی غیر معصوم، همچون "زید بن ثابت" جمع‌آوری و تدوین شده است و احتمال تحریف در قرآن امری عقلایی به نظر می‌رسد. ۷.۲ - نقد۷.۲.۱ - اولجریان تاریخی مورد ادعای شما درباره جمع قرآن در زمان "ابوبکر" و به دست "زید بن ثابت" نه خبر واحدی است که محفوظ به قرینه قطعی باشد و نه خبر متواتر است. ۷.۲.۲ - دوممفسران نظم آیات هر سوره را توقیفی می‌دانند؛ یعنی تنظیم آیه‌ها در هر سوره و تکمیل هر یک از سوره‌ها در حیات پیامبر اکرم (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) و با دستور و نظارت وی انجام گرفته است، آن‌چه پس از وفات پیامبر (صلی‌الله‌علیه‌و‌آله‌وسلم) انجام گرفته، جمع سوره‌ها و ترتیب آن‌ها به صورت «محصف» بوده است لاغیر؛ ازاینرو ترتیب سوره‌ها را توقیفی نمی‌دانند. [۱۷]
معرفت، محمدهادی، علوم قرآنی، ص۴۷۷، قم، مؤسسه فرهنگی انتشاراتی التمهید، بهار ۱۳۷۸ هـ . ش، اول.
۷.۵ - دلیل سومشماری از صاحب‌نظران اهل سنت، یکی از اقسام نسخ در قرآن را «نسخ تلاوت» می‌دانند [۱۸]
کاظمی قزوینی، سید امیرمحمد، القائلون بتحریف القرآن السنه‌ام الشیعه، بیروت، الرؤیا، ۱۴۲۵ق، اول، ص۲۱۵.
و محدث نوری با اشاره به وجود آیات منسوخ التلاوة در قرآن بدون تحلیل آن روایات حکم به تحریف قرآن داده است. [۱۹]
معرفت، محمدهادی، صیانة القرآن من التحریف، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۲۸ق، سوم، ص۲۱۱.
[۲۰]
محدث نوری، فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب الارباب، ص۱۲۰ ـ ۱۰۵.
۷.۲ - نقد۷.۲.۱ - اولنسخ ناظر به تکوینیات است نه تشریعیات، زیرا نسخ در تشریعیات، مانند بداء در تکوینیات در مورد خداوند محال است. ۷.۲.۲ - دوموجود آیات ناسخ و منسوخ در قرآن، سیر تدریجی و مراحل تشریع احکام را نشان می‌دهد. این خود یک ارزش تاریخی – دینی است که مراحل تکامل شریعت را می‌رساند. ۷.۷ - دلیل چهارموی معتقد است وجود مصحف حضرت علی (علیه‌السلام) از دلایل محکم تحریف قرآن است؛ [۲۱]
معرفت، محمدهادی، صیانة القرآن من التحریف، قم، مؤسسه النشر الاسلامی، ۱۴۲۸ق، سوم، ص۲۱۱.
[۲۲]
محدث نوری، فصل الخطاب فی تحریف کتاب رب الارباب، ص۱۳۴ ـ ۱۲۰.
زیرا اگر مصحف امام (علیه‌السلام) منطبق با مصحف شناخته شده مردم آن عصر بود، دلیلی نداشت امام (علیه‌السلام) جداگانه به گردآوری آن اقدام نماید و وجهی نداشت که برخی صحابه ـ به ویژه خلفا ـ از پذیرش آن امتناع کنند و [حضرت علی|حضرت علی (علیه‌السلام)]] بفرماید که این مصحف را تا ظهور مهدی (عجّل‌الله‌فرجه‌الشریف) نخواهید دید. [۲۳]
جوادی آملی، عبدالله، نزاهت قرآن از تحریف، ص ۱۶۵ ـ ۱۶۶، قم، مرکز نشر اسراء، آذرماه ۱۳۸۴هـ . ش، دوم.
۷.۲ - نقداختلاف میان دو مصحف به معنای وقوع تحریف در قرآن نیست؛ زیرا چنان‌که بسیاری از عالمان هر دو فرقه شیعه و سنی گفته‌اند مصحف حضرت علی (علیه‌السلام) از چند جهت با قرآن کریم تفاوت داشته است: ۷.۲.۱ - اولاز نظر نظم و چینش آیات و سوره‌ها؛ به گونه‌ای که امام (علیه‌السلام) آیات و سوره‌ها را در مصحف خود براساس نزول قرآن تنظیم کرد؛ در حالی که این امر در قرآن لحاظ نشده است. ۷.۲.۲ - دوممصحف امام (علیه‌السلام) حاوی تفسیر و تأویل آیات و تبیین شأن و سبب نزول و مشخص کردن آیات ناسخ از منسوخ، عام از خاص، مطلق از مقید و ... بوده است؛ در حالی که این امر، ناظر به تفسیر و علوم قرآن است؛ نه خود قرآن؛ ازاینرو در مصحف کنونی (قرآن کریم) دیده نمی‌شود. ۸ - پانویس
۹ - منبعسایت پژوهه، برگرفته از مقاله « شبهه تحریف قرآن میرزای نوری». رده‌های این صفحه : مقالات پژوهه
|